فرهنگی
فاطمه زمانی؛ مژگان میرحسینی
چکیده
انسانشناسی فرهنگی به ارتباط فرهنگ با نظامهای مختلف یک جامعه همانند سیاست، آیین و رسوم مذهبی، باورهای عامه، نظام طبقاتی، تمایزات جنسیتی و غیره میپردازد. سهخشتیهای کرمانجی یکی از قالبهای شعری ادبیات عامه خراسان شمالی است که به گویش کرمانجی سروده میشود. این قالب شعری از گذشته تاکنون محمل اندیشهها، باورها، آیین ...
بیشتر
انسانشناسی فرهنگی به ارتباط فرهنگ با نظامهای مختلف یک جامعه همانند سیاست، آیین و رسوم مذهبی، باورهای عامه، نظام طبقاتی، تمایزات جنسیتی و غیره میپردازد. سهخشتیهای کرمانجی یکی از قالبهای شعری ادبیات عامه خراسان شمالی است که به گویش کرمانجی سروده میشود. این قالب شعری از گذشته تاکنون محمل اندیشهها، باورها، آیین و رسوم سرایندگانش بوده است؛ از اینرو در مقاله حاضر با روش توصیفیـ تحلیلی بر پایه نظریه انسانشناسی فرهنگی، کاربردیـ ساختاری، درصدد پاسخدادن بدین پرسش است که نظم پدیداری و اعتقادی فرهنگ در سهخشتیهای کرمانجی کدام است و ساختار و کارکرد هریک از آنها چگونه قابل تحلیل و واکاوی است. بدین منظور با استناد به منابع کتابخانهای 1000 نمونه سهخشتی، گزینش و پربسامدترین نمودهای فرهنگی استخراج و سپس تحلیل شدهاست. نتیجه این بررسی نشان میدهد نظام خانوادگی کرمانجها مبتنی بر خانواده گسترده و پدرتبار است. الگوی ازدواج در بین آنان درونهمسری و بهندرت در خانوادههای ثروتمند به صورت چندهمسری است. همچنین جنسیت بر نوع وظایف افراد خانواده تأثیرگذار است مردان وظیفه حفاظت از زنان و کودکان و احشام را داشتند و زنان وظیفه تهیه محصولات دامی، پخت غذا و آوردن آب از چشمه، بافندگی و غیره داشتند. تحلیل نظم اعتقادی فرهنگ (باورها، عقاید و مذهب) در سهخشتیها نشان میدهد که علاوه بر پذیرش مذهب تشیع، برخی از باورهای کهن، مانند اعتقاد به سحر و جادو و وجود حیوانات و گیاهان توتمی (شتر و میش سفید، گل محمدی و لاله) در بین ایشان تداوم یافتهاست. انواع پوششهای یادشده در این اشعار مانند شلیوار، پیراهن و روسری، متناسب با اعتقادات مذهبی و نیز حاکی از مبادلات تجاری کرمانجهای خراسان با اقوام و مناطق دیگر ایران است. بازیهای یادشده در سهخشتیها مانند اسبدوانی و پشمریسی، دلالت بر تأثیر شرایط زیستبومی و جنسیت بر آن دارد.